Hafızanız Sizinle Oyun Mu Oynuyor

Hafızanız Sizinle Oyun Mu Oynuyor

Unutkanlık belki de günlük yaşamda herkesin derdi ve bu derdi taşımayan da çok az kişi var. Biz sayfa editörleri olarak bu sorunu gözlemleyip konunun uzmanlarıyla bir sohbet gerçekleştirdik. Umarız gerçekleştirdiğimiz bu sohbet çerçevesinde kaleme aldığımız makalemiz yararlı olur. İyi okumalar.

Nöroloji uzmanımız, “Her unutkanlık, hastalık habercisi



olmamakla birlikte, kişide kaygı uyandırıyorsa, bunu çözmenin yolu bir uzmana başvurmaktan geçer” şeklinde konuşuyor.

Hafıza bozuklukları ve diğer zihinsel yetilerdeki problemler günlük hayat işlevlerini etkileyecek kadar şiddetli hale geldiği zaman buna demans adı verilir. Demans dışında en önemli unutkanlık nedenleri arasında; tirod bezi hastalıkları, depresyon, metabolik bozukluklar, inme, kafa travmaları, beyin tümörleri, açık kalp ameliyatlarında beyin dokusunun kanlanma azlığına bağlı değişiklikler, vücut direncini kıran birçok hastalık gibi bir çok hastalık sayılabilir. Bu nedenle geniş bir araştırma yapmak ve doğru teşhisi koymak tedavinin ilk adımıdır. Bu demans benzeri bir tablo ile ortaya çıkan ancak tedavisi gerçekleşebilecek durumların gözden kaçırılmaması yönünden önem arz eder.

ALZHEİMER HASTALIĞI EN SIK GÖRÜLEN DEMANS TÜRÜDÜR

Alzheimer tüm demansların %50-70’ine tekabül eder. İlerleyici olarak beyin hücrelerinin yıkımı ile görülen hafıza, öğrenme ve yargılamadaki bozukluklar olarak anlaşılabilir. 65 yaşında Alzheimer görülme oranı %3 iken, 85 yaşından sonra %50'lere kadar yükselir. Hastalığın nadir görülen genetik formları da vardır ki burada birçok aile bireyinde hastalık erken yaşta rastlayabiliriz. Kesin teşhis ancak beyin dokusunun mikroskobik incelemesi ile yapılmakla beraber, yeni tanısal araçlarla %90 doğruluk ile teşhis konabilir.

Normal yaşlanmada, zaman zaman hatırlamada güçlükler meydana gelebilir ancak Alzheimerda bu, giderek şiddetlenen ve günlük yaşam işlevlerini etkileyen bir durumdur.  Hastalığın erken devrelerinde unutkanlık, kelime bulma güçlüğü ve günlük işlevlerde zorluklar, yardıma ihtiyaç kendini hissettirir. Hastalık ilerledikçe, huzursuzluk, kafa karışıklığı, isteksizlik, uyku bozuklukları, sanrılar ve hayal görmeler gelişir. Son dönemlerinde, hastanın yakınlarını tanıması ve iletişimi bozulur.

Günümüzde Alzheimerın kesin tedavisi mevcut olmamakla birlikte ilaç tedavilerinin, hafıza, yargı ve yeni bilgi öğrenmedeki bozuklukları azaltmada ve geciktirmede yardımcı olduğu, davranışsal bulguların düzeltilmesinde rol oynadığı, hastalığın genel olarak ilerlemesinde de yavaşlatıcı etkileri olduğu düşünülmektedir. Huzursuzluk, isteksizlik, uyku bozuklukları, sanrılar, hayal görmeler ve saldırgan davranışlar için yardımcı ilaçlar da kullanılabilir. Hekim, mevcut tedavi seçenekleri arasından hasta için uygun olanına karar verir.

İlaç kullanımı ile birlikte hastanın yaşam şartlarının ona uygun hale getirilmesi de tedavinin ayrılmaz bir parçası olarak ele alınmalıdır. Çevre değişikliği, yolculuklar, hastane yatışı, eve yeni kimselerin gelişi, demansı olan hastaları çok çabuk rahatsız eder. Bu nedenle mümkün olduğunca çevrelerini sabit tutmak, günlük alışkanlıklarını korumak adına adımlar atılmalı.  Görebileceği bir yerde zamanı hatırlatacak bir takvim ve saat konumlandırmak, tehlike teşkil edecek kesici, yanıcı eşyaları kolay ulaşabileceği yerlerden uzak tutmak, kontrolsüz olarak evden dışarı çıkmasını engellemek yapılması gerekenler arasındadır.

Ailede Alzheimer gibi, uzun süreli, ciddi fiziksel ve zihinsel yıkıma sebep olan bir hastalığa sahip  bir birey bulunduğu zaman, bundan, başta hastaya bakım verenler  olmak üzere tüm aile etkilenir.  Bu nedenle hastalar için olduğu gibi aileler için de destek ve tedavi programları uygulanmalıdır.
Hasta ile yapılacak ayrıntılı bir görüşme ve dikkatli fizik, nörolojik ve psikiyatrik muayene ile birlikte aile bireylerinin vereceği bilgiler son derece önemlidir. Depresyon ile demans ilişkisi özel bir önemde ele alınmalıdır.

Ardından ‘Nöropsikolojik test’ olarak adlandırılan, başta hafıza olmak üzere tüm zihinsel yetilerin değerlendirildiği bir dizi test uygulanır. Bu testler ile kişinin dikkat ve konsantrasyonu, yakın ve uzak hafızası, dil yetileri, düşünce oluşum hızı, el-göz koordinasyonu, görsel becerileri, tasarlama, karar verme, soyutlama yetilerini ölçer.

Beyin bilgisayarlı tomografisi veya manyetik rezonans görüntüleme ile beyin içinde işlevleri bozabilecek bir başka sorun (tümör, kanama vs) olmadığını saptarr. Belirli demans sendromları için özel beyin görüntüleme bulguları açısından değerlendirilir.
Elektroensefalografi incelemesi yapılarak dikkat, konsantrasyon ya da algıyı bozabilecek ilave bir sorun olup olmadığı araştırılır.
Geniş bir laboratuvar değerlendirme ile tiroid bozuklukları, vitamin eksiklikleri, metabolik bozukluklar, altta yatan bir kronik enfeksiyon gibi demansa sebep olacak diğer etkenler araştırılır. Bulgular değerlendirilerek tanı konur, hastalığın tedavi ve takibini içeren süreç başlatılır.
Hastanın sahip olduğu kalp-damar hastalıkları, diyabet gibi sistemik hastalıkların da kontrol altında tutulmasının, demansın seyrini ve yaşam kalitesini doğrudan etkileyeceği bilinmeli ve bu açılardan da takip edilmelidir.
Akılda tutulması gereken en önemli kısım, belirtileri birbirine çok benzeyen bazı hastalıkların sebeplerinin, tedavi yöntemlerinin ve tedaviye cevaplarının çok farklı olduğudur.

HAFIZA BOZUKLUKLARI ÜNİTESİNİN AMACI

Hafıza ve diğer zihinsel yetilere ait problemleri, davranış değişikliklerini değerlendirip yakınmaların bir demans süreci ile ilişkili olup olmadığını saptamak,

• Depresyon, dikkat eksikliği gibi demans dışı nedenlerden kaynaklanan yakınmalara uygun tedaviyi önermek,
• Demans tanısı konursa, nedenini saptayarak, tedavisi mümkün olanlarda hızla tedaviye başlayarak yakınmaları düzeltmek,
• İlerleyici olan durumlarda gereken önlemleri almak, planlanan tedaviyi uygulamak, hastanın ve yakınlarının uygun biçimde yönlendirilmesini sağlamaktır.
• Ünitemiz tanı, tedavi ve takip sürecini tümüyle içeren bir hizmet vermektedir.

KİMLER BAŞVURMALI?

• Yeni bilgi edinme ve hatırlamada zorluk çekenler;
• Yemek yapmak, evin düzenini sürdürmek, araba kullanmak, karar vermek, bütçelerini planlamak gibi önceden yaptıkları işleri yapmakta zorlananlar, bulunduğu yeri, yolu şaşıranlar.
• Eskisine nazaran daha durgun olanlar, ya da kontrolsüz davranışlar gösterenler.
• Konuşmalarında tutukluk, kelime bulma güçlüğü olanlar.